MTV’nin 44 yıl sonra kapanması ne anlama geliyor?

MTV, 44 yıllık yayın hayatının ardından faaliyetlerine son vereceğini açıkladı. 1981 yılında “Music Television” mottosuyla yayın hayatına başlayan MTV, bir kuşağın müzikle “televizyon” aracılığıyla buluşma noktasıydı. Zaman içinde dönüşerek gerçek eğlence kanalı, ardından müzik videolarının değil reality show’ların evi oldu. Ve 44 senenin sonunda kanal, beş müzik odaklı kanalını kapatma kararı aldı. Bu kapanış yalnızca bir kanalın artık faaliyet göstermeyeceği değil, müzik kültürünün bir biçiminin veda etmesi anlamına geliyor.

Acaba neden kapanıyor?

İzleyici alışkanlıkları dramatik biçimde değişti ve değişmeye de devam ediyor. Müzik kliplerini izlemek için televizyon başına geçmek yerine artık sosyal medya, dijital platformlar, mobil cihazlar tercih ediliyor. Buna ek olarak; kanalın iş modeli, içerik üretimi açısından maliyetleri ve dijital dönüşüm ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma geldi. Tüm kaynaklar tarafından şirketin yapısal dönüşüm içinde olduğu belirtiliyor. Televizyon aracılığıyla müzik keşfi yerini algoritmik, kişiselleştirilmiş ve “her an her yerden” erişilebilir bir deneyime bıraktı.

Müzikseverler ne kaybediyor?

Öncelikle; bir ortak müzik keşfi alanı: MTV yayınları aynı anda milyonlarca genç için ortak bir kültürel deneyim yarattı. Şimdi bu tür alanların sayısı git gide azalıyor. Ardından, müzik videolarının “televizyon” gibi bir ortamda seyredilmesi ritüeli: Milenyum öncesi jenerasyonlar için yeni bir video yayınlandığında VJ’ler, countdown’lar, MTV logosu eşliğinde izleme, dünyanın her yerinde aynı anda TV karşısına geçip yeni klibi bekleme deneyimi vardı. Bu artık herhangi bir kanala özel bi etkinlik değil. Ve son olarak; spesifik bir jenerasyonun belleği: 80’lerde, 90’larda, erken 2000’lerde çocuk, ergen ve genç olanlar için MTV anıları belli bir yere sahipti. VJ’ler, TRL formatı, ikonlaşmış klipler ve çok daha fazlası bir sembol anlamına geliyordu. Bu sembol de artık ya evriliyor ya da kayboluyor.

Peki ne anlama geliyor?

En bariz olanı, televizyonun müzik üzerindeki gücünün birçok yönünün artık sonu. Müzik TV aracılığıyla keşfedilir, klipler MTV’de veya benzerlerinde izlenir gibi bir inanış çoktandır kalmadı. Dijital dönüşümün kültür üzerindeki etkisi de iyice vurgulanıyor elbette. Artık müzik keşifleri sadece tek yönlü bir yayın akışı ile değil; kullanıcı katılımı, paylaşım, algoritma ile şekilleniyor. Bu dönüşüm onlarca yıldır şekillendiği için, MTV’nin kapanışı bu geçişe bir sebep değilse bile bu geçişin sonuçlarından biri; yani bir dönüm noktası, köşe taşı olarak okunabilir. Bu minvalde yeni fırsatlar ve yeni riskleri çok iyi okumak gerekiyor. Müziğin görselliği ve video-klip kültürü dijitalde gelişmeye devam ediyor ancak bu kültürel anlamda kalabalık, dağınıklık ve çoğul zevkler ile tatlar demek. Tek bir kanalın yönlendirdiği görece ortak zevklerin yerini çok fazla sayıda mikro kana­llar, sosyal medya trendleri alıyor.

Orta – uzun vadede gelecekte neler olacak?

Sanatçılar için çok uzun zamandır olduğu gibi müzik videolarını sadece “klip olarak yayınlanan” bir lansman malzemesi olarak değil; sosyal medya içeriği ve interaktif bir mecra olarak düşünmek daha önemli olacak. Görsel kimlik, kısa formatlar, virallik öncelik kazanıyor. Platformların dikkate alması gereken ise şu ki, televizyon kanalları artık gücünü tamamen yitirdi; kullanıcıya dokunan, içerik üretimine açık, topluluklarla etkileşim kurmaya mesai harcayan platformlar çok daha rahatlıkla sıyrılabiliyor. İzleyiciler içinse “beklemek” ve “talep üzerine izlemek” arasında bariz bir kayma var. TV jenerasyonu için “acaba MTV’de yeni ne var?” olan heyecan artık yerini “ne zaman istersem telefonumda yeni bir şey bulurum” rahatlığına bıraktı. Kültürel hafıza tarafından bakacak olursak ise; bu kapanış, klişe tabiriyle bir jenerasyon için kapanan bir kapı; ancak yeni jenerasyonlar içinse farklı kapıların açılması anlamına geliyor. Nihayetinde, kültürel aktarım biçimleri değişiyor.

Bugün baktığımızda MTV’nin kapanışı sadece bir kanalın kapanışı değil, gerçekten de bir dönemin kapanışı. Ancak bu vedaya boomer hüznü ile bakmak yerine “bunun neresinde umut görebilirim?” diyerek bakmak hepimiz için çok daha iyi olacak. Çünkü müziğin görselliği artık çok yönlü ve interaktif bir hâl alıyor. Televizyonun merkezde olduğu “müzik videosu yayını” modeli sona ererken, yeni “her an, her yerden müzik keşfi” modeli durmaksızın yükseliyor. Bu noktada MTV’nin kapanışı, dönemi yaşayan bizleri geçmişe gülümseyerek bakmaya yönlendirirken; geleceğin şekillendiği platformlarda nelere özen göstermemiz gerektiği konusunda da bizlere ipuçları veriyor.